Czym jest fizjoterapia metodą PNF?
Koncepcja PNF (ang. Proprioceptive Neuromuscular Facilitation), czyli Proprioceptywne Torowanie Nerwowo-mięśniowe stosowana jest głównie w rehabilitacji neurologicznej, ale bardzo dobrze sprawdza się w terapii zaburzeń ortopedycznych czy skolioz.
Początki metody PNF sięgają lat 40. XX wieku, kiedy zauważono potrzebę skuteczniejszej rehabilitacji pacjentów z zaburzeniami neurologicznymi. Za twórców metody uznaje się Hermana Kabata oraz fizjoterapeutkę Margaret Knott. W późniejszym czasie do zespołu dołączyła jeszcze Dorothy Voss, która znacząco pomogła rozwinąć metodę.
Interwencje stosowane podczas terapii mają za zadanie ułatwić ruch (torować go), wpłynąć na struktury nerwowe i mięśniowe oraz na receptory czuciowe, które informują mózg o ułożeniu ciała w przestrzeni.
Jak wygląda terapia metodą PNF?
Metoda PNF wykorzystuje konkretne procedury i techniki pracy, które umożliwiają w pełni wykorzystać potencjał pacjenta. Celem jest ułatwienie funkcjonalnego ruchu poprzez torowanie, wzmacnianie, hamowanie i rozluźnianie danych grup mięśniowych. Wykorzystywane są koncentryczne, ekscentryczne i izometryczne skurcze mięśni co daje możliwość wytrenowania kontroli motorycznej.
Jednym z cennych narzędzi terapeutycznych jest praca we wzorcach. Wzorce kończyn i tułowia są składową każdego ruchu. Wzorce PNF sumują ruchy ze wszystkich trzech płaszczyzn: strzałkowej, poprzecznej i czołowej. Dzięki nim, mamy możliwość wykonać ruch diagonalny i spiralny. Aktywności dnia codziennego składają się z ruchów w takich wzorcach, dlatego ćwiczenie ich jest niezbędne do efektywnej fizjoterapii.
Metoda PNF w fizjoterapii dzieci
Metoda PNF jest stosowana zarówno u dzieci z zaburzeniami neurologicznymi m.in. mózgowe porażenie dziecięce, przepuklina oponowo-rdzeniowa czy dystrofie mięśniowe, ale też po urazach ortopedycznych czy w wadach postawy i skoliozach. Wzorce spiralne i diagonalne doskonale wpisują się w specyfikę fizjoterapii skoliozy. Dzieci uczą się wykorzystywać wzorce w trakcie wykonywania czynności dnia codziennego, co pomaga w poprawie postawy, zwiększeniu siły mięśniowej oraz odzyskaniu kontroli nad ciałem.
Dzięki wieloletnim badaniom i rozwojowi tej metody, PNF pozwala osiągnąć znakomite efekty w rehabilitacji dzieci, wspierając ich prawidłowy rozwój ruchowy oraz umożliwiając pełniejsze uczestnictwo w codziennym życiu.
Jakie są podstawowe zasady koncepcji PNF?
1. Całościowe spojrzenie na pacjenta
Ważnym założeniem koncepcji PNF jest holistyczne podejście do pacjenta – terapeuta nie skupia się jedynie na przywróceniu danej funkcji, ale bierze pod uwagę stan emocjonalny pacjenta, otoczenie, w którym żyje czy jego temperament.
2. Wykorzystanie pełnego potencjału pacjenta
Koncepcja PNF zakłada, że każdy z nas posiada rezerwy niewykorzystanego potencjału. Dlatego fizjoterapia tą metodą angażuje nie tylko terapeutę, ale również pacjenta do bardzo intensywnej pracy.
3. Pozytywna motywacja
Podczas planowania procesu terapii, fizjoterapeuta początkowo wyznacza cele, możliwe do osiągnięcia w krótkim czasie. Po początkowych sukcesach łatwiej zmobilizować się do bardziej wytężonej pracy.
Terapeuta diagnozując pacjenta zwraca uwagę na jego mocne strony i programuje terapię tak, aby pacjent mógł je wykorzystać w nauce kolejnych aktywności.
4. Osiągnięcie najwyższego możliwego poziomu funkcjonalnego
W procesie fizjoterapii celem nadrzędnym jest osiągnięcie jak największej samodzielności i niezależności pacjenta.
5. Nauczanie i kontrola motoryczna
Koncepcja PNF, tak jak inne nowoczesne terapie neurofizjologiczne, obejmuje pracę w trzech obszarach : struktury, aktywności i partycypacji. Nauczanie motoryczne jest wzmacniane poprzez wykorzystanie różnych bodźców w terapii. Również kontekst i warunki pracy są zmieniane i dopasowywane indywidualnie do pacjenta i jego życia codziennego. Kontrola motoryczna służy planowaniu kolejnych poziomów trudności i planowaniu całego procesu terapii.